Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển kinh tế theo mô hình tăng trưởng xanh, phát triển bền vững. Theo đó, việc xây dựng, phát triển khu công nghiệp sinh thái đóng vai trò quan trọng, giúp thu hút các nhà đầu tư lớn, giảm thiểu phát thải công nghiệp, sử dụng tài nguyên hiệu quả và bảo vệ môi trường.
Xu hướng tất yếu: Tăng trưởng xanh & phát triển kinh tế bền vững
Hiện nay, phát triển bền vững đang trở thành xu thế toàn cầu, trong đó mô hình kinh tế tuần hoàn được nhiều quốc gia quan tâm, bao gồm Việt Nam. Đây là một trong những giải pháp hiệu quả giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu phế thải, và qua đó góp phần bảo vệ môi trường.
Việt Nam chú trọng phát triển kinh tế theo định hướng tăng trưởng xanh
Cụ thể, tăng trưởng xanh thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà không làm suy thoái môi trường. Kinh tế tuần hoàn là một ứng dụng thực tế của chiến lược tăng trưởng xanh, giúp tái chế chất thải và kết nối các hoạt động kinh tế, từ đó hình thành nên một chu trình kinh tế khép kín. Lĩnh vực tăng trưởng xanh, đặc biệt là mô hình kinh tế tuần hoàn, mang lại giá trị môi trường to lớn, thu hút đầu tư xanh và hỗ trợ các quốc gia đang phát triển tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Với những lợi ích trên, Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh và bền vững, được thể hiện qua cam kết mạnh mẽ về mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050. Ngoài ra, Đảng và Nhà nước ta cũng ban hành, phê duyệt nhiều chính sách và chương trình nhằm hiện thực hóa mục tiêu như: Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030 (phê duyệt ngày 01/10/2021), Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam (phê duyệt ngày 07/06/2022),…
Các khu công nghiệp sinh thái được quan tâm và chú trọng
Việc phát triển khu công nghiệp sinh thái đang đang đóng vai trò quan trọng trong chiến lược tăng trưởng xanh và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn của Việt Nam. Lý do là bởi các khu công nghiệp truyền thống thường ưu tiên tối đa hóa lợi nhuận mà ít chú trọng đến vấn đề bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, do thiếu vốn, các doanh nghiệp thường phát triển hạ tầng theo hình thức cuốn chiếu, dẫn đến tình trạng thiếu đồng bộ trong việc đầu tư vào các phân khu chức năng, hệ thống xử lý nước thải/khí thải công nghiệp. Khi nước thải/khí thải chưa được xử lý, xả thẳng ra ngoài môi trường, sẽ gây ô nhiễm và để lại nhiều hậu quả nặng nề về sau.
Để giải quyết vấn đề này một cách triệt để, cần nâng cao chất lượng của các khu công nghiệp theo hướng bền vững, trong đó tập trung phát triển các khu công nghiệp sinh thái dựa trên quy trình quản lý tiên tiến, sử dụng tài nguyên, năng lượng và nguyên vật liệu hiệu quả. Tại Việt Nam, mô hình khu công nghiệp sinh thái đã được hình thành từ năm 2015, dưới sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế và đối tác nước ngoài.
Cụ thể, trong giai đoạn 2015 – 2019, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hợp tác với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hiệp quốc (UNIDO) triển khai mô hình khu công nghiệp sinh thái tại 4 khu công nghiệp: Hòa Khánh tại Đà Nẵng; Khánh Phú, Gián Khẩu tại Ninh Bình; Trà Nóc 1 và Trà Nóc 2 tại Cần Thơ. Sau đó, từ năm 2020 cho đến nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục phối hợp với UNIDO, với nguồn tài trợ gần 1,82 triệu USD từ Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO), để mở rộng mô hình này tại ba địa phương: Đồng Nai, Hải Phòng và TP.HCM.
Ông Lê Thành Quân phát biểu về những thành tựu phát triển khu công nghiệp sinh thái mà Việt Nam đã đạt được
Kết quả là 603 giải pháp về sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch đã được đề xuất tại ba khu công nghiệp: Hiệp Phước (TP.HCM), Đình Vũ (Hải Phòng), và Amata (Đồng Nai). Trong đó, 217 giải pháp đã được ứng dụng thành công, góp phần tiết kiệm năng lượng và giảm lượng phát thải. Dự án cũng đề xuất 62 giải pháp cộng sinh công nghiệp và cộng sinh công nghiệp – đô thị cho 5 khu công nghiệp, với 18 giải pháp được đánh giá có khả năng thực hiện cao, góp phần tối ưu hóa việc tái sử dụng chất thải và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.
Tại Hội thảo tổng kết Dự án diễn ra ngày 12/4/2024 tại TP.HCM, ông Lê Thành Quân, Vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhấn mạnh Dự án đã đạt được các mục tiêu quan trọng, bao gồm việc thúc đẩy và lồng ghép phát triển khu công nghiệp sinh thái trong các chính sách; cũng như xác định và triển khai các cơ hội nhằm mang lại lợi ích về môi trường, kinh tế, xã hội cho các doanh nghiệp trong khu công nghiệp.
Nhân rộng mô hình khu công nghiệp sinh thái
Với những kết quả tích ghi nhận được, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá cao tầm quan trọng của Dự án trong việc thúc đẩy triển khai mô hình khu công nghiệp sinh thái, phù hợp với Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, cùng với các cam kết về phát triển bền vững của Việt Nam.
Ông Quân cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc mở rộng, phát triển khu công nghiệp sinh thái trong tương lai. Quá trình chuyển đổi từ khu công nghiệp truyền thống sang mô hình khu công nghiệp sinh thái không nên chỉ giới hạn trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư với các đối tác quốc tế mà cần lan tỏa ra các khu công nghiệp khác nhờ nguồn vốn tư nhân. Các ví dụ tiêu biểu bao gồm các khu công nghiệp thuộc Tập đoàn Becamex, Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền và khu công nghiệp xanh của Tập đoàn VSIP.
Đẩy mạnh nhân rộng, phát triển khu công nghiệp sinh thái trong tương lai
Sự quan tâm không chỉ giới hạn ở phạm vi doanh nghiệp, nhiều địa phương hiện nay đã coi mô hình khu công nghiệp sinh thái là hướng đi tất yếu và lồng ghép mô hình này vào các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội. Điều này thể hiện rõ cam kết của các địa phương trong việc phát triển kinh tế bền vững, đồng thời bảo vệ môi trường và xã hội. Đây cũng sẽ là yếu tố quan trọng giúp mô hình khu công nghiệp sinh thái ngày càng trở nên phổ biến trong tương lai, giúp giảm thiểu tác động lên môi trường.
Tuy nhiên, để đạt được điều đó, Chính phủ, địa phương và doanh nghiệp Việt Nam cần khắc phục những khó khăn còn tồn đọng về quy định hành chính, kinh nghiệm quản lý,… Ông Quân chia sẻ rằng cần phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý, thay đổi tư duy, cập nhật kiến thức, và đầu tư thêm vào khía cạnh hạ tầng để nhân rộng mô hình khu công nghiệp sinh thái trong tương lai.
Xem thêm: Quy trình thuê đất khu công nghiệp cập nhật theo Luật Đất đai 2024
Xem thêm: 8 yếu tố quan trọng giúp lựa chọn công ty tư vấn xây dựng
